امروز در حالی كارشناسان نظام سلامت از رشد هزینههای درمان بیماریهای دهان و دندان خبر میدهند كه این خدمت درمانی هیچ گاه تحت پوشش بیمه قرار نگرفته و فقدان پوشش بیمهیی برای خدمت درمانی كه جمع قابل توجهی از جامعه ایران به علت نبود فرهنگ پایدار مراقبت از دندان و دهان به آن نیازمندند یك نقص قابل توجه در نظام درمان كشور به شمار میرود.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از اعتماد ؛ نقصی كه سال گذشته هم از سوی وزیر سابق بهداشت مورد تایید قرار گرفت اما وزیر اذعان داشت «در حالی كه بخش مهمی از تحقق عدالت در سلامت متوجه پوشش بیمهیی برای خدمات بهداشت دهان و دندان است اما نظام سلامت، قدرت رویارویی و چانهزنی با سازمانهای بیمهگر برای ایجاد پوشش بیمهیی خدمات دهان و دندان را نداشته و تنها راهكار موجود این است كه این خدمت درمانی در طرح ملی پزشك خانواده گنجانده شود تا بخشی از هزینهها از سوی دولت تقبل شود.» با این حال آنچه جامعه دندانپزشكی كشور به عنوان علت فقدان پوشش بیمهیی برای خدمات بهداشت دهان و دندان برمیشمرد، گرانی این خدمت به عنوان تابعی از قیمت مواد مورد استفاده و تجهیزات به كار رفته برای درمان بیماریهای دهان و دندان است.
چنانكه این نكته در نیمه دوم سال 91 و پس از رشد حبابی قیمت ارز و افزایش هزینه تجهیزات پزشكی از سوی دكتر امیر عزمی، عضو انجمن دندانپزشكی ایران عنوان شد وقتی با اشاره به رشد قیمت مواد و تجهیزات دندانپزشكی در كشور و ارتباط این افزایش با صعود هزینه خدمات دندانپزشكی گفت: «قیمت مواد دندانی و تجهیزات دندانپزشكی طی دو ماه اخیر به 2 تا 3 برابر قیمتهای قبلی رسیده و قیمت مواد و تجهیزات دندانپزشكی در این مدت (نیمه دوم پارسال) حدود 200 الی 300 درصد رشد داشته است. در حالی كه هیچ تغییری در نرخ تعرفههای دندانپزشكی نداشتهایم.»با این حال بیماران مراجعهكننده به مطبهای دندانپزشكی كه شكایات خود را به انجمنهای تخصصی ارجاع میدادند از افزایش قیمتها با وجود منع افزایش تعرفههای خدمات دندانپزشكی خبر داده بودند و همین گزارشها بود كه جامعه دندانپزشكان و سایر متولیان نظام سلامت را واداشت كه در آخرین روزهای سال 91 اعتراف كنند كه: «بیش از 90 درصد هزینههای خدمات دندانپزشكی از جیب مردم پرداخت میشود و همین افزایش قیمتها باعث شده تا خدمات دندانپزشكی به تدریج از سبد سلامت خانوارها حذف شده و مراجعات مردم نسبت به سالهای گذشته حدود 30 درصد كاهش یابد.»
فروردینماه امسال و در مراسم روز دندانپزشك، جامعه متخصص مداوای بیماریهای دهان و دندان كه گرد هم آمدند، در مرور آخرین گزارشهای دریافتی اعلام كردند كه 91 درصد هزینههای دندانپزشكی از جیب مردم پرداخت میشود و در حالی كه فقط یك درصد از جمعیت 34 تا 45 سال كشور از لثه سالم و بدون دندان پوسیده برخوردارند، فقدان پوشش مناسب و كامل بیمهیی در بخش دندانپزشكی باعث شده كه مردم كمتر به دندانپزشكان مراجعه كنند كه همین امر میتواند آمار بیماریهای دهان و دندان را افزایش دهد كه در چنین شرایطی تمام تلاشهای نظام سلامت برای پیشگیری از ابتلا به بیماریهای دهان و دندان كاری بیهوده خواهد بود. روز اول اردیبهشتماه هم دكتر رضا حسینپور، معاون دفتر بیمههای سلامت وزارت تعاون، كار و رفاه اجتماعی با تایید پرداخت بیش از 90 درصدی هزینه خدمات دندانپزشكی اشاره كرد كه «سهم خدمات دندانپزشكی از بازار خدمات سلامت حدود 15 درصد است و خدمات دندانپزشكی پس از خدمات بستری و دارویی پرهزینهترین خدمات هستند اما با این حال روند شاخصهای سلامت دهان و دندان طی سالهای گذشته نشان میدهد با وجود افزایش شمار دندانپزشكان و همچنین، افزایش سهم دندانپزشكان از بازار سلامت این شاخصها ارتقای چندانی نداشته چنان كه حتی آمارهای غیررسمی نشان از بدتر شدن شاخصهای سلامت دهان و دندان طی 10 سال گذشته دارد.»
دندانپزشكی: رتبه سوم هزینههای درمان
بنا بر بررسی انجمن دندانپزشكان ایران، در حال حاضر هزینه خدمات دندانپزشكی، رتبه سوم هزینههای درمان را به خود اختصاص داده است. هرچند كه متولیان سلامت دهان و دندان معتقدند هزینه خدمات دندانپزشكی در ایران اختلاف چشمگیری با هزینه مشابه در سایر كشورها داشته علاوه بر آنكه كیفیت بالای خدمات ارائه شده در ایران، هیچ تناسبی با قیمت ارزان این خدمات ندارد. این اعتقاد اگر چه به واقعیت نزدیك بوده و صنعت كمبنیه توریسم درمانی در ایران سهم عمدهیی از درآمد سالانه خود را مدیون مسافران ایرانی و غیرایرانی است كه هر سال راهی ایران میشوند تا با هزینهیی معادل یك دهم آنچه باید در كشور مبدا برای خدمات پایه یا زیبایی دندانپزشكی متقبل شوند، سلامت یك یا چند ساله دندانهای خود را تضمین كنند. اما اگر متولیان سلامت معتقدند كه ارزان بودن خدمات دندانپزشكی در ایران برای قشری كه خارج از كشور زندگی كرده و گرفتار افت و خیزهای سالانه اقتصاد ایران نیستند به منزله متناسب بودن قیمت این خدمات برای سایر آحاد جامعه بوده و نیازی به بازنگری در آن نیست، توجیه غیركارشناسانهیی است كه از تفكر اقتصادی متولیان سلامت ریشه میگیرد.
«خدمتی» كه بیمه ندارد
خبر جدیدی نیست كه هیچ یك از سازمانهای بیمهگر خصوصی یا دولتی در ایران، خدمات دندانپزشكی را مشمول بیمه نمیدانند. بیمه تامین اجتماعی، صرفا در مراكز تحت پوشش این سازمان خدمات پر كردن سطحی، كشیدن دندان و جرمگیری را برای بیمهشدگان خود تقبل كرده كه دریافت این خدمت از این مراكز، مستلزم انتظار برای نوبت دهی در فواصل زمانی طولانی است. بیمهشدگان خدمات درمانی از دریافت هرگونه خدمت دندانپزشكی با احتساب بیمه محرومند و بیمهشدگان نیروهای مسلح و حتی شركت نفت هم وضعیت بهتری ندارند علاوه بر آنكه بیمارانی كه انتظار را تحمل كرده و از خدمات محدود تحت پوشش بیمه بهرهمند شدهاند از كیفیت خدمت ارائه شده هم ناراضی بودهاند. در سوی دیگر، دانشكدههای دندانپزشكی هم خدماتی را برای مراجعان اما با قیمت ارزانتر ارائه میدهند هر چند كه شایعاتی مبنی بر اشتباهات غیرعمدی دانشجویان دنداپزشكی كه در این مراكز مشغول تجربهاندوزی هستند شنیده میشود.
دكتر عبدالحمید ظفرمند، مشاور وزیر سابق بهداشت در امور دندانپزشكی و سلامت دهان در گفتوگو با «اعتماد» درباره تفاوت هزینههای دندانپزشكی با هزینه سایر خدمات درمانی میگوید: «در تمام دنیا، خدمات سلامت دهان گرانتر از سایر هزینههاست هرچند كه شاید ما در زمره كشورهایی هستیم كه هزینههای این خدمت صرفنظر از میزان درآمد مردم، ارزانتر از سایر كشورهاست. اما مشكل مردم درباره گرانی هزینه بیماریهای دهان و دندان باید از ریشه و در دو مقطع مرتفع شود. توجه به سلامت دهان باید فرهنگسازی شود اما همزمان هم باید بتوانیم بستههای خدمات سلامت دهان و دندان در قالب بیمه به مردم ارائه دهیم. ایجاد بیمه دندانپزشكی بسیار ضروری است زیرا در قانون برنامه توسعه پنجم تاكید شده كه مردم فقط باید 30درصد از هزینههای درمان را پرداخت كنند در حالی كه هزینههای دندانپزشكی هزینه بسیار گرانی را به مردم تحمیل میكند.»
آمارهایی كه خجالتآور نیست
در حالی كه بررسیهای سال 84 وزارت بهداشت اعلام میكرد كه حدود 90 درصد از جمعیت كشور در آن سال، حداقل یك دندان پوسیده در دهان دارند، تحقیقات سال 89 همین وزارتخانه نشان میداد 60 درصد از كودكان 12 ساله كشور دندان پوسیده دارند و به طور متوسط میتوان در دهان هر كودك 12 ساله ایرانی دو دندان پوسیده پیدا كرد. در همان تحقیق آمده بود كه 52 درصد از كودكان سه ساله، حدود 90 درصد كودكان 6 ساله، 90 درصد كودكان 9 ساله و حدود 60 درصد كودكان 12 ساله كشورگرفتار پوسیدگی دندان هستند و برآورد ضمنی حكایت از 100 میلیون دندان پوسیده در كودكان كمتر از 12 سال كشور داشت. شاید این رقم را بتوان ربط داد به جمله معروف محمدرضا خامی، مدیر وقت گروه سلامت دهان و دندانپزشكی اجتماعی دانشگاه علوم پزشكی تهران كه 4 سال قبل گفت: «هنوز درصد زیادی از افراد جامعه ایران اعتقادی به مسواك زدن ندارند.»در همان سال هم بود كه دكتر محمدحسین خوشنویسان، رییس اداره سلامت دهان و دندان وزارت بهداشت خبر داد كه «سالانه حدود دو میلیون دندان پوسیده در كشور كشیده میشود زیرا معمولا در پوسیدگی پیشرفته، پوسیدگی به مرحله عصب دندان میرسد و نیاز به درمان استانداردی به نام «درمان ریشه» پیدا میكند كه این درمان هزینههای بالایی دارد و اكثر افراد به ویژه در مناطق محروم شهری و روستایی به دلیل هزینههای بالای درمان ریشه، مجبور به كشیدن دندانهای پوسیده میشوند.»
دلار و دندانهایی كه میپوسد
در حالی كه تاثیر گرانی تجهیزات دندانپزشكی بر قیمت خدمات این شاخه درمانی قابل انكار نیست، خوشنویسان در گفتوگو با «اعتماد» نمیپذیرد كه افزایش قیمت دلار ارتباط زیادی با پوسیدگی دندان داشته باشد و میگوید: «تخریب دندان، پروسه بسیار طولانی و بیش از یك سال را نیازمند است زیرا عامل مهم برای جلوگیری از ابتلا به بیماریهای دهان و دندان، پیشگیری و مراقبتهای فردی است. البته افزایش هزینه دندانپزشكان و خدمات دندانپزشكی به علت گران شدن تجهیزات دندانپزشكی و افزایش نرخ ارز قابل كتمان نیست و مسوولان باید چارهاندیشی كنند.»او درباره شایعترین بیماری دهان و دندان در ایران میگوید: «مشكلات دهان و دندان در تمام دنیا یكسان است و عمدتا هم پوسیدگی دندان و بیماریهای لثه را شامل میشود البته آمار این بیماریها در كشورهای پیشرفته تا حدودی كاهش یافته ولی در كشورهای در حال توسعه همچنان رو به افزایش است زیرا مراقبتهای فردی از دهان و دندان در این كشورها بسیار كمرنگ است. در حالی كه بیماریهای دهان و دندان میتواند ارتباط مستقیمی با ابتلا به بیماریهای دستگاه گوارش و تنفسی و قلب و عروق داشته و به پر شدن تختهای بیمارستانی منجر شود.»با این حال به گفته خوشنویسان، هماكنون شاخص بیماریهای دهان و دندان در ایران به استناد برآورد سازمان بهداشت جهانی 8/1 دندان پوسیده در 12 ساله است به این معنا كه هر كودك 12 ساله ایرانی به طور متوسط، 2 دندان پوسیده دارد و قرار است با برنامههای پیشگیرانه، تا سال 1404 دندان پوسیده از دهان تمام كودكان 12 ساله ایرانی حذف شود.
ویتامین D و كلسیم نداریم
پژوهشهایی كه از ابتدای دهه 80 در شهرهای پرجمعیت كشور انجام گرفته نسبت به كمبود شدید ویتامین D در جمعیت این شهرها هشدار میدهد. فقدان ویتامین D در مواد غذایی مصرفی كشور در حالی است كه به تایید متخصصان تغذیه، ویتامین D سبب جذب كلسیم و فسفر توسط رودهها میشود اما با نگاهی به آمار جمعیتی كه دچار كمبود ویتامین D هستند میتوان این پیش فرض را نزدیك به یقین دانست كه كمبود كلسیم ناشی از دریافت این نوع ویتامین هم در جمعیت كشور رقمی قابل توجه باشد. در عین حال دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت طی سال گذشته و پس از افزایش سهباره قیمت لبنیات كه منبع غنی كلسیم به شمار میرود هشدار داد كه باید در انتظار كمبود شدید كلسیم در اثر حذف لبنیات از سبد غذایی خانوادههای ایرانی باشیم. خوشنویسان هم تاثیر ویتامین D و كلسیم بر سلامت و استحكام دندانها را تایید كرده و میگوید: «سلامت دندانها ریشه در تغذیه دوران جنینی دارد. زیرا در آن زمان جوانههای دندانی در شكلگیری است و باید از املاح دریافتی از مواد غذایی مصرفی مادر اشباع شود و كلسیم و ویتامین D و سایر املاح میتواند بلورهای بسیار محكمتری بسازد كه در صورت كمبود یا فقدان این املاح، كیفیت ساختمان دندان از همان ابتدا مناسب نخواهد بود و در آینده هم محیط مستعدتری را برای پوسیدگی فراهم میكند.»
نظر شما